خوانش مضامین نقوش تزئینی در دیوارنگارههای حمام مهدی قلیخان مشهد و سه پارچه قلمکار دوره قاجار

Authors

Abstract:

نقوش تزئینی در معماری و منسوجات عصر قاجار منعکسکننده آراء هنرمندان عصر بوده است. تغییرات نقشپردازی بنابر زیباشناسی زمانه و میزان آرمانگرایی هنرمندان متفاوت است. اهداف اصلی پژوهش، بررسی مضامین نقوش تزئینی در معماری و منسوجات قجری و تبیین آراء هنرمندان ایرانی در اجرای تصویرنگاری در هنر عصر قاجار است. پرسش اساسی این نوشتار، کیفیت مضامین عاشقانه و حماسی نقوش تزئینی در معماری حمام مهدیقلیخان و سه پارچه قلمکار و خوانش محتوایی آنها است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی با رویکرد تاریخی و شیوه جمعآوری اطالعات، اسنادی است. نتایج تحقیق گواه آن است که مضمون نقشمایهها اکثراً روایی و در شرح رخدادی بوده است. عناصر تأثیرگذار در دیوارنگارههای حمام مهدیقلیخان مشهد و پارچههای قلمکار تحت نظر هنرمندان این دوره در قالب مضامین اساطیری، حماسی و زندگی روزمره که ریشه در باورها و اعتقاداتمردم داشته، بوده است. عالوه بر مضامین قراردادی و سفارشی همچون درباریان و اعیان، صحنههای تاریخی، داستانی، جنگ و شکار، از موضوعات گل، دختران، زندگی روزمره، ماه تولد و اسلیمیها و مذهبی استفاده شده است. شیوه کلی ترسیم نقشمایهها اغلب بر اساس اصول ذهنی هنرمند، بدون رعایت پرسپکتیو، آرمانگرایی در اندامها و گاه تشابهنمایی با واقعیت و بدون رعایت مقیاس در سطح زمینه برای پر کردن متن اثر، فضاسازی مشترک و مطابق ایده هنرمند در انواع آثار هنری، گاه فرنگیگرایی در کاربرد اشیا و نحوه چیدمان زمینه و البسه بوده که همگی بر اساس تحوالت فرهنگی و تغییرات گرایش در آداب و باورها متغیرند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مطالعه تطبیقی نقوش پارچه و قلمکار دوره شاه عباس اول

پارچه و قلمکار از جمله هنرهایی هستند که در دوره صفویه خصوصا زمان شاه عباس اول دارای جایگاه رفیعی بودند که در سایه ذوق سرشار هنرمندان و صنعتگران آن زمان، رشد کردند و به آخرین درجه پیشرفت تکنیکی، هنری و تزیینی خود رسیدند. تار و پود منسوجات این دوره با نقوشی زینت یافت که در خور و شایسته ی جایگاه هنری صفوی در جهان و هماهنگ با زمانه خود بود، بنابراین نقش و تصاویری که بر روی منسوجات ظاهر شد جزء یکی ا...

بررسی مضامین هنر تصویری دوره قاجار در نقوش سقانفارهای مازندران

چکیده با وجود غنای مضامین تصویری سقانفارها و پیوند آن با آیین ها، اعتقادات مردم منطقه و اساطیر و ادبیات ایران، تاکنون هیچ پژوهش فراگیری در باب چگونگی و میزان تأثیر پذیری نقوش سقانفارها از فرهنگ حاکم بر هنردوره قاجار و تعامل آن با نسخ ادبی صورت نپذیرفته است. معدود پژوهش های انجام شده نیز به دلایل مختلف از جمله محدود بودن یافته های تحقیق و فقدان روش تحقیق تعریف شده قابل استناد نیستند. اکثر ای...

15 صفحه اول

سیر تحول نقوش انسانی در کاشی کاری حمام های تاریخی شهر اصفهان از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

درگذشته، حمام ها مکانی برای حضور اقشار مختلف جامعه بودند و دیوار حمام ها با کاشی های الوان و نقوش متنوع زینت یافته بود. نقوش انسانی ترسیم شده روی این کاشی ها، یکی از شاخص ترین عناصر منعکس کننده شرایط اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه هستند. این نقوش با مضامین متنوع و شیوه های طراحی متفاوت همواره موردتوجه قرار داشته اند. در این مقاله، با هدف بررسی نقوش انسانی ترسیم شده بر کاشی کاری حمام های تاریخی شه...

full text

حمام حاج میرحسن قزوین؛ گرمابه‌ای از اوایل دوره قاجار

حمام‌های عمومی در زمرة ابنیة عام‌المنفعه‌ای هستند که با ظهور دین اسلام،که مقدمة بسیاری از فرائضش تطهیر است، در سراسر قلمرو اسلام گسترش یافتند. متأسفانه از آغاز دوران اسلامی تا قرن هشتم هجری قمری، نمونه‌ای پابرجا از حمام‌های عمومی در ایران باقی نمانده است، اما از دورة صفوی و به‌ویژه دورة قاجار حمام‌های عمومی بسیاری در سراسر ایران هنوز پابرجاست. یکی از شهرهایی که تعداد زیادی حمام عمومی قدیمی در آ...

full text

بررسی نقوش تزئینی هنر دوره ساسانی بویژه جامهای فلزی و پارچه ها

هنر دوره ساسانی از سیاست حساب شده اردشیر موسس این سلسله نشات گرفته است و بسیاری از معانی و مفاد این هنر از عمق هنر مشرق زمین مشتق می شود که البته در این زمینه، تاثیرات هنر دوره های پیشین غیر قابل اغماض می باشد. این تنوع سبکها، فعل و انفعالات و نوسانات گوناگونی که در طول چند قرن حکومت ساسانیان در زمینه های هنری پدید آورد اگر چه هنر این دوره عمدتا وابسته به امور پادشاهان بود و بسیاری از آنها مجال...

15 صفحه اول

گرافیک نقوش پارچه های ایرانی از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

چکیده: در این پژوهش با بررسی و طبقه بندی و تحلیل گرافیک نقوش به کاررفته در پارچه های دوران صفوی تا پایان قاجارو همچنین تطبیق نمونه ها با سنت تصویری گذشته ایرانی ،انواع گوناگون این نقوش از میان مدارک تصویری موجود بازشناسی شده است که نشان می دهد اوج هنر بافندگی ایران را می توان در این دو دوره دید، دسته بندی کلی این نقوش گواه این است که نقوش این دوران به طور وضوح به دو گروه نقوش تجریدی و نقوش واق...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 18

pages  -

publication date 2020-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023